Şweýsariýa ýene-de dünýäde ilkinji taslama: işjeň demirýol ýollarynda aýrylýan gün panellerini oturtmak bilen arassa energiýa innowasiýalarynda öňdäki hatarda durýar. Şweýsariýanyň Federal Tehnologiýa Instituty (EPFL) bilen hyzmatdaşlykda döredilen “The Way of the Sun” kompaniýasy tarapyndan işlenip düzülen bu düýbüni tutujy ulgam, 2025-nji ýyldan başlap Neuchâtel ýolunda synag tapgyryny geçer. Taslama bar bolan demirýol infrastrukturasyny gün energiýasy bilen gaýtadan işlemegi maksat edinýär, goşmaça ýer talap etmeýän we ekologiýa taýdan arassa energiýa çözgüdi üpjün edýär.
“Gün ýollary” tehnologiýasy, demir ýollaryň arasynda gün panellerini oturtmaga mümkinçilik berýär, otlylaryň päsgelçiliksiz geçmegine mümkinçilik berýär. "Sun-Ways" -yň baş direktory Josephozef Skuderi: "Bu, gün panelleriniň ilkinji gezek işjeň demir ýollara ýerleşdirilmegini alamatlandyrýar" -diýdi. Paneller, günde 1000 inedördül metre çenli panelleri ýerleşdirip bilýän Şweýsariýanyň ýol tehniki kompaniýasy Scheuchzer tarapyndan taýýarlanan ýöriteleşdirilen otlylar bilen gurlar.
Ulgamyň esasy aýratynlygy, öňki gün inisiatiwalary bilen ýüzbe-ýüz bolýan umumy meseläni çözmek bilen onuň aýrylmagydyr. Gün panellerini tehniki hyzmat üçin aňsatlyk bilen aýryp bolýar, gün energiýasyny demir ýol ulgamlarynda durmuşa geçirip boljak möhüm täzelik. "Panelleri sökmek ukyby zerurdyr" diýip, Skuderi munuň demirýollarda gün energiýasynyň ulanylmagynyň öňüni alýan kynçylyklary ýeňip geçýändigini düşündirýär.
Üç ýyllyk synag taslamasy 2025-nji ýylyň ýazynda başlar we 100 metr uzaklykda ýerleşýän Neuchâtelbutz bekediniň golaýyndaky demir ýoluň bir bölegine 48 gün paneli gurlar. “Sun-Ways” bu ulgamyň her ýylda 16,000 kWt sagat elektrik öndürjekdigini we ýerli öýleri elektrik energiýasy bilen üpjün etjekdigini çaklaýar. CHF 585,000 (€ 623,000) bilen maliýeleşdirilýän bu taslama, gün energiýasyny demir ýol ulgamyna birikdirmek mümkinçiligini görkezmäge synanyşýar.
Geljegi uly potensialyna garamazdan, taslama käbir kynçylyklar bilen ýüzbe-ýüz bolýar. Halkara demir ýol birleşigi (UIC) panelleriň berkligi, bolup biljek mikrokratlar we ýangyn howpy bilen baglanyşykly aladalaryny bildirdi. Şeýle hem panellerden şöhlelenmeler otly sürüjilerini sowup biler diýen gorky bar. Muňa jogap edip, “Gün-ýollar” panelleriň şöhlelendiriji ýüzlerini we güýçlendiriji materiallary gowulandyrmagyň üstünde işledi. "Biz adaty panellerden has çydamly panelleri taýýarladyk, hatda şöhlelendirme garşy süzgüçleri hem öz içine alyp biler" diýip, Skuderi bu aladalary çözýär.
Howa şertleri, esasanam gar we buz, panelleriň işleýşine täsir edip biljekdigi sebäpli potensial meseleler hökmünde bellendi. Şeýle-de bolsa, “Gün-ýollar” çözgüt üstünde işjeň işleýär. "Biz doňdurylan ýataklary eredýän ulgam döredýäris" -diýip, ulgamyň ýylyň dowamynda işlemegini üpjün edýär.
Demir ýollarynda gün panellerini oturtmak düşünjesi energiýa taslamalarynyň daşky gurşawa täsirini ep-esli azaldyp biler. Bar bolan infrastrukturany ulanmak bilen ulgam täze gün fermalaryna we olara bagly daşky gurşaw yzlaryna zerurlykdan gaça durýar. Scuderi: "Bu, energiýa taslamalarynyň daşky gurşawa ýetirýän täsirini azaltmak we uglerody azaltmak maksatlaryna ýetmek boýunça global tendensiýa laýyk gelýär" -diýdi.
Üstünlikli bolsa, bu öňdebaryjy başlangyç, täzelenip bilýän energiýa mümkinçiliklerini giňeltmek isleýän dünýä ýurtlary üçin görelde bolup biler. "Biz bu taslamanyň diňe bir energiýany tygşytlamaga kömek etmän, eýsem hökümetlere we logistika kompaniýalaryna uzak möhletleýin ykdysady peýdalary hem hödürlejekdigine ynanýarys" -diýdi.
Sözümiň ahyrynda, “Gün-ýollaryň” innowasiýa tehnologiýasy gün energiýasynyň transport ulgamlaryna integrasiýasyny üýtgedip biler. Dünýä ulaldylyp bilinýän, durnukly energiýa çözgütlerini gözlänsoň, Şweýsariýanyň düýbüni tutýan gün demirýol taslamasy gaýtadan dikeldilýän energiýa pudagynyň garaşýan üstünliklerini görkezip biler.
Iş wagty: 19-2024-nji dekabry